(I) phương ngữ Bắc : Bao gồm toàn bộ Bắc bộ.
(II) phương ngữ Trung : Bao gồm các tỉnh bắc trung bộ từ Thanh Hoá đến đèo Hải Vân.
(III) phương ngữ Nam : Trải dài từ nam đèo Hải Vân đến cuối cực nam của đất nước.
Phương ngữ (I) có 6 dấu thanh : Sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng, không.
Phương ngữ (II) hệ thống thanh điệu chỉ có 4 thanh, hai thanh sắc và nặng hoàn toàn đồng nhất. Phần lớn không phân biệt hỏi, ngã; Thậm chí hỏi, ngã còn được nói như nặng. Tức trong một số trường hợp sắc, hỏi, ngã, được phát âm giống thanh nặng; Đây là điểm nổi bật khiến bất cứ ai, trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng có thể nhận ra đó là giọng của người ở vùng phương ngữ (II).
Một địa danh mà có lẽ ai người miền trung cũng biết, đó là làng Vỹ Dạ.
Làng Vỹ Dạ, theo “Ô Châu Cận Lục” của Dương Văn An, xuất bản năm 1555 có ghi: Huyện Kim Trà gồm có 60 xã, xã thứ 60 là xã Vỹ Dạ. Nguồn gốc địa danh Vỹ Dạ do hai chữ Vy Dã đọc trại ra. Về ý nghĩa, Vy là lau lách. Dã là đồng nội, là cánh đồng. Vy Dã có nghĩa là cánh đồng lau lách(Trích lược sử họ Đinh Văn- Làng Vỹ Dạ)
Một vài ví dụ:
Quê tui bạo lụt triền miên = Quê tôi bão lụt triền miên
Cựa ngọ = Cửa ngỏ
Nghị mại khôông ra = nghỉ mãi không ra
Bựa qua = Bửa qua
Vụng trâu mẹp = Vũng trâu nằm
Vẹ = Vẻ (chỉ bảo)
Lộ mụi = Lổ mủi
O nớ lợ thời rồi ! = O đó lở thời rồi !
Cại dịa = Cái dĩa
Cượi trâu = cưỡi trâu
Mói mặn dệ sợ ! = Muối mặn dể sợ!
Mi to cợ mô ?= Mày to cỡ nào ?
Bựa ni buôn bán như ri là lộ rồi ! Bửa nay buôn bán như vậy là lỗ rồi !
...............................
Kẻ Vĩnh > Kẻ Vịnh > Kẹ Vịnh> Cái Vịnh
"Đồng Văn Phong* không thuế mà nêu(1)
Ba thằng cại vịnh trợ trêu chưa tề
Không cho Ngự (2) đơm (3) thì Ngự xách dẹp(4) về
Ngự treo chàng bếp, cọ chi mô nà !"
Đồng Văn Phong : Thuộc Xã Hải Tân, nằm cạnh Càng Hưng Nhơn.
Không thuế mà nêu : Ngày xưa lệ làng, thửa ruộng nào chưa đóng thuế đồng thì bị ban xâu đồng cắm nè (nhánh tre) bắt đóng xâu rồi mới cho gặt. Người đi đơm cá thấy vũng nước nào đã có "Chuồm nè" (Xí phần trước) thì không được bắt cá nơi đó.
Ngự : Ngữ ( Ông Ngữ họ nguyễn trong làng sinh khoảng đầu thế kĩ 20, một lão nông yêu đời thích ca dao, hò vè, có tài ứng khẩu thành thơ!)
Đơm : Bắt cá
Dẹp : Dụng cụ bẫy cá
...............
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét